Een heupprothese (kunstheup) wordt geplaatst bij ernstige beschadiging van het heupgewricht. De oorzaak van deze beschadiging is meestal artrose of een reumatische aandoening. Dit veroorzaakt pijn en slecht functioneren. De schade is te zien op een röntgenfoto van de heup en wordt bevestigd door functionele testen.
Het heupgewricht bestaat uit de kop van het dijbeen dat soepel ronddraait in de kom van het bekken. Die soepele beweging wordt mogelijk gemaakt door een laagje kraakbeen op de kop van het dijbeen en in de kom van het bekken. Kraakbeen is een glad en verend weefsel.
Slijtage van het kraakbeen noemt men artrose. Dergelijke slijtage is een normaal verouderingsproces dat bij iedereen optreedt. Bij sommige mensen verloopt de slijtage sneller. Oorzaken daarvan zijn: abnormale belasting, een ongeval of vormafwijkingen van het heupgewricht. Er is zeker ook een belangrijke familiaire erfelijkheid. Slijtage is niet altijd aan een specifieke oorzaak toe te schrijven.
Slijtage veroorzaakt pijn. Wanneer de pijn niet meer verholpen kan worden met andere (hulp)middelen, dan zal een heupprothese worden voorgesteld. Bij ernstige heupbeschadiging worden zowel heupkop als heupkom vervangen (volledige prothese).
We plaatsen ook vaak een prothese als de heupkop afbreekt. Het is dan niet altijd noodzakelijk om heel het gewricht te vervangen. Gewoonlijk wordt enkel de afgebroken kop van het dijbeen vervangen. We spreken dan van een halve prothese of hemiprothese.
Een heupprothese is een nabootsing van de normale heup. Bij de operatie wordt de heupkop verwijderd. In de kom wordt het resterende kraakbeen uitgefreesd (zie figuur B).
Vervolgens worden de onderdelen van de nieuwe heup geplaatst. In de heupkom komt de nieuwe kom van kunststof en metaal. Daarna wordt in het bovenbeen een metalen pen geplaatst met een klein kopje er bovenop. Dit past precies in de kunststofkom. Deze pen wordt ook wel de steel of stem genoemd.
Er zijn verschillende manieren om de onderdelen vast te zetten. Door onze orthopeden wordt de metalen kom meestal gewoon geklemd in de oorspronkelijke heupkom. Het bot groeit aan de prothese vast. Deze aangroei wordt bereikt na ongeveer 6 weken. Soms worden er een of twee schroeven geplaatst om extra stevigheid te garanderen.
In de metalen kom wordt een kunststofgedeelte geplaatst dat traditiegetrouw uit duurzaam plastiek vervaardigd is.
De metalen steel bestaat uit titanium en kan op twee manieren geplaatst worden:
Ofwel wordt de steel met speciaal cement (methylmetacrlylaat) in het dijbeen vastgezet. Ook hier moet dan een stevige verankering bereikt worden door aangroei van bot; zoals eerder gezegd vraagt dit ongeveer zes weken tijd. Ofwel wordt de metalen steel in het dijbeen geklemd, zonder gebruik van cement. Of er al dan niet met cement gewerkt wordt hangt af van de kwaliteit van het bot en de leeftijd van de patiënt.
De levensduur van de heupprothese is gemiddeld tussen de 15 en 20 jaar.